ساک/غذا
یکی از غذهای محلی مردم گرگان می باشد. عده ای این غذا را در خانواده ی آش ها و بعضی دیگر آن را در طبقه ی خورشت ها جای داده اند. ولی چون در اکثر مواقع مانند خورشت آن را روی پلو می ریزند و میل می نمایند بهتر است آن را نوعی خورشت بنامیم. البته به تنهایی و خالی آن هم مخصوصاً سرد شده آن هم خورده می شود.
از نظر مایع و جامد بودن، شبیه به سوپ است، اما رنگ آن از سبز کم رنگ تا سبزه تیره مایل به زرد، با توجه به دست پخت های مختلف، متغیر است.
در بین مردم گرگان، مصرف این غذا بیشتر در ماه محرم است که در میان غذاهای سنتی، به همراه پلومرغ و برانی (ماست + اسفناج) از عزاداران حسینی پذیرایی می شود. همچنین در بعضی از مجالس، جهت اطعام شام یا ناهار به مناسبت های مختلف که مردم برگزار می نمایند، به عنوان یک غذای مکمل در کنار سایر غذاها مورد استفاده قرار می گیرد.
مواد لازم: این غذا مخلوطی است از: اسفناج خرد شده، آرد، گوشت گوسفند (با استخوان و نسبتاً چرب)، نخود، ادویه (زرد چوبه، دارچین، فلفل، نمک)، پیاز، سیر و آب نارنج.
برای پختن ساک، لازم است بعضی از مواد به روش زیر آماده شوند:
۱- خیس کردن نخود: قابلمه را تا نیمه، آب نموده و نخودهایی را که قبلاً خیس خورده اند، به همراه یک قاشق جوش شیرین داخل ظرف می ریزند و به مدت پنج تا ده دقیقه آن را روی شعله آتش حرارت می دهند.
۲- پوست گیری نخود: آب گرم داخل قابلمه را خالی نموده، آب سرد می ریزند تا پوست نخود را به طریقه ی کف مال نمودن جدا کنند.
۳- گوشت و پیاز و نخود را در ظرف دیگری که تا نیمه درون آن آب ریخته اند، جداگانه می جوشانند تا کاملاً بپزد.
پختن ساک:
قابلمه را تا نیمه از آب پر کرده، آرد را داخل آن می ریزند تا حل شود. چنانچه آرد به صورت گلوله درآمد و به خوبی حل نشد، آن را از صافی عبور می دهند. قابلمه را روی حرارت قرار می دهند تا بعد از دو سه بار جوشیدن، بوی خامی آرد گرفته شود.
سپس اسفناج های خرد شده را به آن اضافه می کنند تا پخته شود. یکی از نشانه های اسفناج پخته شده این است که اسفناج کمی ته نشین شده و رنگ آن تیره می گردد.
در این مرحله، گوشت و نخود پخته شده را به مواد داخل قابلمه اضافه کرده، همچنان حرارت می دهند تا کمی جا بیفتد. سپس، سیر خرد و سرخ شده را به داخل ظرف می ریزند.
در پایان، ادویه را به همراه آب نارنج و نمک به مواد اصلی اضافه می کنند تا کل مخلوط جا بیفتد و آماده ی مصرف شود (حالت چین خوردگی ایجاد شود)
ساک در واقع نوعی از مخلفات غذایی است که بیشتر کاربرد خورشت را دارد. معمولاً ساک را به صورت سرد و همراه با غذاهایی از جمله پلو مرغ (زرشک پلو) و کوکو سیب زمینی با پلوی سفید میل می کنند. البته ساک را به تنهایی و با نان نیز می توان مصرف نمود.
علیرضا پزشکپور
